معمولا آسیابهای موجود در یک منطقه نشان دهنده میزان فعالیت
اقتصادی، کشاورزی و جمعیت فعال آن منطقه است.
تعداد زیاد آسیابهای دهستان طرقرود چه از نوع آسیاب آبی در
گذشته‌های دور و برقی در گذشته های نزدیک این مطلب را یعنی جمعیت زیاد و فعالیت
زیاد کشاورزی را تبیین می کند.
برخی از آسیاب های طَرقرود را می توان به این ترتیب اسم برد با این
توضیح که بعضی از آنها متروک، تخریب و یا ویران شده و فقط اثاری از انها باقی
است:
۱ـ گرداب (گرداو)؛
۲ـ گوداله؛
۳ـ گنبه ای؛
۴ـ ملا حسین حاج آقا؛
۵ـ گوری(حاج آقا سید ابراهیم)؛
۶ـ چارسامون(چال صابون)؛
۷ـ حاج حسین(باغشوره ـ برقی)؛
۸ـ کهنه(ار کهنه ـ مرغداری محمد آقا جلالیان طرقی)؛
۹ـ کشه(ظاهرا برقی شده است.)؛
۱۰ـ طار؛
۱۱ـ باغستان پایین ؛
۱۲ـ نیه.
به جز آسیاب کشه و کهنه که با آب کشه در حرکت بوده آسیابهای گرداب ـ
گوداله ـ گنبه ای ـ ملاحسین ـ گوری و چار سامون با آب چشمه گرداب می چرخیده است؛
توضیح اینکه یکی از این آسیابها اخیرا به علی کوچیک معروف شده و آسیابهای باغستان
سفلی و نیه نیز با آب فعالیت می کرده است.
بدین ترتیب ؛ به اهمیت فوق العاده آب در اقتصاد روستایی در گذشته پی
میبریم خصوصا چشمه گرداب طرق و سایر قناتها و چشمه های موجود که متاسفانه در
سالهای اخیر با بی توجهی در بخش نگهداری و محافظت مواجه شده اند ؟!!!
گفت آورده اند :پیری را شنودم در زمان ماضی، میرزا نامی از نفوس
محلی‌ی سفلای طرق، هنگامه پخت وپز شیره انگور در جوار پاتیل جوشان و غلان ،از برای
مواظبت ونگهبانی آتش وشیره ،شبانگاه در کارگه شیره پزی اسلام، گمارده شده و به
استراحت خسبیده بود،که مواظبت کند، آتش خفته نگردد و به شیره ها صدمه
نرسد.
القصه ، خستگی روز و تماشای آتش مزید علت گردید، چشمانش همی گرم ،
وبالمال خود تماشا شد. به خواب رفتن همان ودر پاتیل افتادن وبه خواب ابدی وهلاک
گردیدن، همان... !
در طرقرود، که در گذشته ای نه چندان دور ،یکی از قطب های تولید
انگور وکشمش وشیره انگور منطقه به شمار می رفت (و به دلایلی چون مهاجرت ساکنین آن
به شهرهای بزرگ، خشک سالی و سیاست های غلط رژیم شاه درغرب زدگی ، گسترش شهرها
ونابودی روستا هاو...)؛کارگاههای شیره پزی یا به اصطلاح طرقی ها:"کارگه"یا شیره
پزخانه‌های فراوانی فعالیت می کردند که آثار برخی از آنها همچنان باقی است.
برای پختن انگور معمولا از هیزم ،خصوصا گیاهی محلی به نام"چَوزَه
"استفاده می نمودند که دارای حجم زیاد ، تراکم کم واشتعال زایی زیاد ی
بود(چیزی شبیه موهای فِر و مجعد آقایان) ....
در هرحال از اسامی زیر می توان به عنوان شیره پز خانه های طرق نام
برد که امید است همشهریان عزیز وعلاقه مند ،آنرا کامل ودر صورت امکان،
تصاویری از آنها تهیه نگهداری ودر وبلاگ ها طرقی ها قرار دهند.انشاالله:
بانیّت رسیدن به غایتی زیبا ،که ماه و ماهتاب رشک دلربایی آنرا
دارند؛ ارابه سفر بی اختیار وشتابان، مرکز را به سوی دشت وکویر در می نوردد؛ازحاشیه
قم وکاشان و نطنز و قلعه سنگی طَرق می‌گذرد وبه سوی غرب مایل شده ؛مهاجران را به
سوی اصل خود، باز می گرداند.
در این طریق ،مهاجر و مسافر ،رهگذر و گردشگر ،قریب و غریب، پرنشاط و
با شوق ،راهی رویاهای خویش ،نقشی از بهشت در دنیای خاکی ،ترسیمی ازنقش عشق بر پیکره
وجود گردیده ...می‌روند ومی‌‌روند تا به دیار وصال ،قلمرو خیال و خشت های عشق، می
رسند .
دامنه واوج کوههای کرکس، آسمان به غایت زلال وآبی، کشتی گونه ایستاده
بر سخره های تراورتن، سرو صبرین، چنار پهن‌پیکر، لبخند امواج آرام بند، انبوه شکوفه
های سفیدصورتی سیب و بادام و... تصویری را به دیده ها می‌بخشد ؛که تصور بهشت در ذهن
است.
اما، با هزاران افسوس توام با آه ؛ خورشید، خود را از پس تپه های شرق
طرق ، با اشتیاق فراوان از افقی زیبا به بیرون می‌کشد ونور سرخ و زردش را بر چهره‌ی
زیبا و نیلگون کرکس کوه می‌ریزد؛در حالی که:
مردم این دیار که آخرین بازماندگان صدها نسل دور و نزدیک و پر رمز و
راز طرق اند ؛چون گذشته های بی بدیل، پرجنب و جوش و مشتاق راه دشت و صحرا ،کوه و
کار را برنمی گزینند .چرا که جوانان میانسالان دیروز در دیار غربت و سالخوردگان در
بستر... و جوانان فردا در انتظار فردا، به سر می برند ؛تا فرجی رسد و طرقرود بیدار
و مدینه ای فعال... . ارسال مطلب مسلمی
مطلب این بار درباره ی ریختن آشغال دراطراف است.مطلب به زبان
طرقی
(Tarq or Targh is a village
near Natanz )نوشته شده است. اگر مایلید به فارسی نیز
نوشته شود. لطفا نظرخود را به وبلاگ اطلاع دهید . همچنین این امکان وجود دارد که
به حروف روماجی (Romaji)نیز نوشته شود. منتظر راهنمایی های شما
هستیم.
و اما درد
دل
خب اورو چی چی بواجیم
.امپیه ایتپوری درد دل بکورو. ایتا قایه یه مهم دورات را دارو.قایه یه اورو آشغال
اره آشغال خب چرا اخندید . عیبی نداره بخندید. راشتش خنده جی داره .ایتا دیه دَور
وبَرِ خویدو کیرید.دلُم دوراد را بواجه ,اینروها 10 دِ هر ور دِ بشه آشغال اینه
.پُلاستیک کاغذ ,شیشَه نوشابَه, کاغذ پفک....پوسهِ هروانَه یا هربیزه , نزانو رخت
کََهنه وتیکَه اورسی و...... ایبی خویدو وهتر زانید.ایها لابد تهفه یِ شهرنشینی یه
.آخه بعضی ها مو که تهرون دِ اییم 10 تا خسسَگی بر کیریم ,آشغال ها مو بر کی یَه ها
مو اریجیم فکر اکیریم شهردار داریم ده دار داریم .خویشو ایند گرد اکِرَند
.!!قدیمها یویه هر کیه چند تا وره و ِبز بو.ولگها شو اخارد, پوسِ میوَه هاشو
اخارد. رخت کهنه ها و دواج کهنه ها اشو یوی گوَه کشی ها کف گوه اگِردا اینروها نه
گووَکشی ههَ ونه بِز و هیوی. . اجو چورا آشغال هادو پخش و پلا اکیرید , اجه شهرداری
ایه ابِه ره .اجو این رسمها نِبو کا دِ بَمیَه , اَجَه شهر دِ بمیه.اجو شهر دِ
چیهای ایبی جی داره, اجه مو این ایتاش بلدو.این آشغال و آشغال ریتمون منحصر به 10
دِ نیهَ.هرچی شهر ها گُرد تر ابو آشغال هاش جی ویشتر ابو.نزانو این روها شمال ایرون
بشی یَید یا نه گیلان و مازندران اواجو کُنار دِریا و این قایه ها.قدیم نِدیم ها
اِندوها به قِشنگی معروف بُ .این رو ها گرگان بگی تا آستارا هر یا که بشه یای سُوزی
یوگل آشغال پفک و پولاستیک همه یا ریتی یه .ایمین ها یوی طِبیعت شو تِگَری
بریتّه.اِگَه واپرسید چُرا آشغالها دو گرد نکیرید, اجند شهرداری داریم گِرد
اکِرَه.انگاراین آشغال ریتمون فرهنگِ عمومی گِردایه .همه آشغال اریجند اِشکی جی
اِچّی نواجه.هاما خوی کیه واده که مسافرت اشیم ,اِگه بشیم دِریا یا جنگل ,چنتا
کیسَه یه گُرد پلاستیکی آر اگیریم .هر یا هانیگیم آشغال های دَور و بر مو آر
اچینیم و تِمیز اکیریم.خُب واگِردیم 10 خویمو, هاما ایتا همسایه داریم مثل هاما
تهرون اخّند. سَلی یگ دفه دو دفه ایند 10 وقتی اشند اینیم هر آشغال شو داردَه پشت
برشو یوی کوچَه شو ریتّه یو کوچَه نیزیک هاما سطل آشغال جی نیهَ.شِوها کویه و مِلی
و تورَه این پولاستیک ها تیکَه تیکه اکِرَند و اینور اونور
اریجند.
زبان طرقی زبان بسیار ساده ای است که یاد گیری آن در اندک زمانی با توجه
به هم خانواده بودن با زبان فارسی میسر است. برای یاد گیری بهتر این زبان، از
اشخاصی که با این زبان آشنایی دارند کمک بگیرید
زبان فارسی
زبان طرقی
من میروم
مو اَشو
من می آیم
مو اَیو
من نمی آیم
مو نَیو
برویم
ِبشیم
ما آمدیم
هاما بَمَییم
من فکر می کنم
مو فِکر اَکورو
صرف فعل خواستن:
من می‌خواهم
مو اَمپیَه
تو می‌خواهی
تو اَدپیَه
او می‌خواهد
او[می] اَشپیَه
ما می‌خواهیم
هاما اَموپیَه
شما می‌خواهید
شوما اَدوپیَه
آنها می‌خواهند
اِدی اَشوپیَه
چند جمله ی کامل:
نوع زبان
جمله
زبان فارسی
ما می‌خواهیم برویم به طرق
زبان طرقی
هاما اَموپیَه بِشیم دَه
زبان فارسی
ما دیروز از تهران آمده ایم
زبان طرقی
هاما هِزه تِهرون دِ بَمَییم
زبان فارسی
شما کی می‌روید به نطنز
زبان طرقی
شوما کِخ اَشید
نَطامز
+ نوشته شده در جمعه یکم بهمن
1389ساعت 21:46 توسط مسعود | 5 نظر
شهر طرق، تقریبا درمرکز ایران ، در335 کیلومتری تهران،35 کیلومتری نطنز
و90کیلومتری شمال اصفهان و نزدیکی قلّه کرکس قرار دارد.این شهرکوهپایه ای ، دارای
آثار باستانی و تاریخی و دیدنی فراوانی است که برای نمونه می توان از قلعه خشتی
دوره اشکانی با بیش از2200سال قدمت ، قلعه سنگی دوره ساسانیان ، درخت چنار و سرو
1400ساله، مسجدجامع دوره ایلخانی، امام زادگان چهاربزرگوار(ع)، دریاچه های طرق و
چهار سامون(صابون)، عمارت افسانه ای 40 دختران ،گورستان قدیمی و حمام هانی که از
جاذبه های گردشگری طرق نیز به شمار می روند، نام برد.
1- طرق یا طرقرود دارای روستاهای زیادی است که؛ نیه ، مزده، طار، کشه،
آبکشه ، ورگوران، یحیی آباد، باغستان پایین و باغستان بالا ، از مهم ترین آنها
محسوب می شوند.
2- علامه ذکریای قزوینی درکتاب "آثارالبلاد واخبار العباد"درمورد طرق
می نویسد: (درقرن هفتم هجری قمری)،طرق شهری نزدیک اصفهان است و اهالی آن دستی فراخ
در ساخت ظروفی از عاج و آبنوس دارندکه مردم شهرهای دیگر، توانایی ساخت آنها را
ندارند.
3- در داخل و اطراف این شهر ،معادن متعدد سنگ تراورتن قرار دارد و گویش
مردم این دیار"طرقی"است که از زمان باستانی باقی مانده و شاخه ای از زبان راجی تلقی
می شود.
از بزرگان طرق یا طرقرود می توان از احمدبن ثابت بن محمد طرقی (فقیه
،اصولی،حافظ،نویسنده وخطاط ) نام برد که متوفی به سال520 هجری قمری است، شیخ تاج
الدین طرقی (عالم،ادیب ،شاعر ظریف گوی قرن ششم) و سلطان بابا احمد طرقی (عارف) هم
از اهالی طرق بوده اند.
طرق یا طرق رود دارای آب لوله کشی ،تلفن،برق، گاز، مرکز بهداشت وسایر
امکانات بوده و از جمله محصولات آن زعفران و انگور است
طرق: قصبه مرکز شهرستان طرقرود بخش نطنز، شهرستان کاشان در 33هزارگزی
جنوب باختری نطنز و یکهزارگزی شمال شوسه نطنز به مورچه خورت. کوهستانی و سردسیر با
4430 تن سکنه. آب آن از 17 رشته قنات. محصول آنجا غلات و میوه‌جات وحبوبات و انگور.
شغل مردان زراعت و گله‌داری است و عده ای برای تامین معاش به تهران رفته
برمی‌گردند. صنایع دستی آن گیوه چینی و تخت کشی است. تلفن و دبستان و راه فرعی به
شوسه دارد. قلعه‌ی خرابه و مسجد آن قدیمی است. مزارع یحیی آباد و باقرآباد و هنجوه
و ایل آباد جزء این قصبه است.(از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 3).
طرق در جنوب نطنز و در کنار راه نطنز به مورچه خورت میان یاهپود و گردنه
طرق در 33300 گزی نطنز واقع شده است.
مسجد جامع(جمعه) طرق با قدمتی 700 ساله متعلق به دوره‌ی ایلخانی است و
جزء آثار باستانی ایران ثبت شده است. این مسجد دارای دو ایوان شمالی و جنوبی (رو به
قبله) و یک شبستان در غرب مسجد است که دارای محراب کاشیکاری شده است.
در ورودی این شبستان در راهروی ورودی مسجد است. حیاط مسجد دارایِ حوض
فیروزه‌ای رنگ از کاشی لعاب‌دار است که حد فاصل بین دو ایوان شمالی و جنوبی می‌باشد
و به طور کلی مسجد دارای معماری اسلامی است.
محراب گچی ایوان جنوبی در اصل بنا وجود نداشته و به تازگی به بنا اضافه
شده و دلیل این نظریه شکل معماری ایوان جنوبی و ایوان شمالی یعنی شکل متقارن است که
چنین چیزی را نمی‌پذیرد. [همچنین در و پنجره‌های آهنی ورودی ایوانهای شمالی و جنوبی
در قبل وجود نداشته و به تازگی به آن اضافه شده].
طاقهای آجری بسیار زیبا با شکلی متقارن و ستونهای مربع شکل موجود در بنا
قدمت این بنا را نشان می‌دهد. کف ایوان‌ها و شبستان مسجد کاملاً تخته پوش است تا
فرشها و زیراندازها از نم موجود در زمین بنا دور باشد.
درِ ورودیِ اصلی چوبی است و دارای نقوش برجسته می‌باشد که اخیراً ترمیم
شده است و از شکل در و دستگیره‌های آن می‌شود گفت که متعلق به خود مسجد است، اما
هیچگونه تاریخ یا نوشته‌ای در روی آن وجود ندارد.
راهرویی در ورودی از کوچه را به حیاط متصل میکند. درختی با نام
صبرین(درخت صبر(کاج)) با شکلی خاص در حیاط مسجد وجود دارد. به گفته‌ی اهالی شبیه
این درخت در ایران وجود ندارد. [تنه بسیار ضخیم این درخت سن بالای این درخت را می
رساند.]
در کشور ما علاوه بر مناطقی که با اسامی پارک ملی، اثر طبیعی ملی،
پناهگاه حیات وحش و منطقه حفاظت شده به عنوان نمونه هایی از طبیعت این مرز و بوم در
اختیار سازمان حفاظت محیط زیست قرار دارند این سازمان در راستای بخشی از وظایف
قانونی خود مبنی بر حفاظت از تعادل بوم‌شناختی طبیعت، جلوگیری از انقراض نسل
گونه‌های مهم گیاهی و جانوری و نیز ایجاد محیط مساعد برای تکثیر و پرورش گونه‌های
زیستی کمیاب، وظیفه دارد سایر مناطق طبیعی مستعد و ارزشمند کشور را نیز شناسایی
نموده و بر چگونگی بهره برداری از منابع موجود در آنها نظارت نماید. در اجرای این
وظیفه مهم، هم اکنون بیش از 50 منطقه با عنوان شکار ممنوع تحت نظارت سازمان محیط
زیست قرار دارند که کرکس یکی از زیباترین آنهاست.
کوههای بلند و تودرتوی
کرکس با دره‌های پر پیچ و خم و سرسبز آن، مجموعه زیبایی را پدید آورده که همسایگی
آن با کویر، زیبایی آن را دو چندان ساخته است.
کوهستان کرکس، با آن همه گستردگی و بلندی، و با آن همه عظمت و اهمیت
چنان که بایدوشایدشناخته شده نیست. متأسفانه اطلاعات مربوط به شرایط طبیعی این توده
عظیم کوهستانی به ویژه اقلیم، پوشش گیاهی و حیات وحش آن بسیار اندک می باشد. امید
است که دانش‌پژوهان و دوستداران جای جای این مرز و بوم با انتشار این گزارش، کرکس
را نیز از یاد نبرده و در جهت شناخت بهتر و بیشتر آن همت گمارند.
کوهستان کرکس
یکی از مهمترین چهره‌های ناهموار طبیعت ایران رشته کوههای مرکزی است که
بصورت دیواره‌ای بلند و گسترده و بطول صدها کیلومتر از استان همدان در جهت جنوب
شرقی تا شیرکوه در یزد و نهایتاً تا ناحیه بلوچستان کشیده شده است. کوهستان بلند و
پرآوازه کرکس، بخشی از نیمه شمالی رشته کوههای مرکزی ایران است که از شمال غربی
شهرستان کاشان تا جنوب شرقی شهرستان نطنز ادامه دارد. کوه کرکس حاصل گدازه‌هایی است
که از راه شکاف‌های موجود در سطح زمین به بیرون راه یافته اند.
ویژگیهای منطقه
موقعیت طبیعی
منطقه شکار ممنوع کرکس، بخشی از
جنوبی‌ترین منطقه کوهستانی کرکس است که شهر نطنز در دامنه شرقی آن قرار داشته و راه
ارتباطی این شهر به کاشان و اصفهان به ترتیب از شرق و جنوب آن می‌گذرد. این منطقه
از سمت جنوب شرقی به کویر بزرگ اردستان و از سمت غرب و جنوب غربی به بیابانهای
حدفاصل شهرهای اصفهان و میمه مشرف است.
موقعیت جغرافیایی
منطقه مورد نظر در حدفاصل 33 درجه و 25 دقیقه تا 33 درجه و 40 دقیقه عرض
شمالی و 51 درجه و 25دقیقه تا 52 درجه طول شرقی از نصف‌النهار گرینویچ قرار دارد.
مساحت
سطح زیر پوشش کوهستان کرکس در استان اصفهان بالغ بر 300
هزار هکتار است که 7/97 هزار هکتار آن به عنوان منطقه شکار ممنوع انتخاب و اعلام
شده است.
شرایط اقلیمی
آگاهی از شرایط اقلیمی هر محل مستلزم وجود ایستگاههای هواشناسی است که
این منطقه کوهستانی فاقد آن است. آنچه درباره منطقه کرکس می‌توان گفت این است که
این منطقه جزو مناطق خشک و نیمه خشک با میانگین دمای سالانه 5 تا 15 درجه
سانتی‌گراد بوده و میزان بارندگی آن بین 200 تا 400 میلیمتر است.
بلندی از سطح دریا
منطقه شکار ممنوع کرکس شامل کوه معروف کرکس و منظومه‌ای از ارتفاعات
پیرامون آن است که بلندترین آنها عبارتند از:
کرکس 3895
غلبه شاه 3493
لالیوان 3350
ارشد
3199
قلعه تایین 2700
کمرسیاه 3630
زیرپل 3630
هشاش
3210
ریزنده 2980
کش قبله 2600
پیشینه حفاظت از منطقه
این منطقه از شهریور ماه سال 1371 تاکنون با عنوان « شکار ممنوع »
تحت کنترل و نظارت سازمان حفاظت محیط زیست قرار گرفته است. مسؤولیت اصلی و مستقیم
نظارت بر این منطقه به عهده اداره کل حفاظت محیط زیست اصفهان می‌باشد که بدین منظور
یک واحد محیط بانی در شهر نطنز احداث شده است.
پوشش گیاهی
یبقله های کوهستان کرکس به علت ارتفاع زیادی
که دارند تقریباً در نیمی از سال پوشیده از برف بوده و منبع اصلی چشمه‌های متعددی
است که در دامنههای این کوهستان جریان دارند.
دامنههای کرکس به دلیل وجود منابع آب کافی و نیز اعتدال شرایط اقلیمی و
رویش انواع گیاهان مرتعی، زینتی و تجاری در ردیف مراتع نسبتاً خوب منطقه و کشور
است.پوشش گیاهی منطقه بیشتر شامل گیاهان بوته‌ای ( انواع گندمیان، درمنه، گون،
گیاهان دارویی و … ) و درختچه‌هایی است که به صورت پراکنده دیده می‌شود.
حیات وحش
موقعیت جغرافیایی و شرایط زیستی منطقه کرکس
به گونه‌ای است که امکان وجود انواع جانوران وحشی اعم از خزندگان، پرندگان و
پستاندارانی نظیر کل وبز، قوچ و میش وحشی، آهو، گراز (خوک وحشی )، گرگ، شغال،
روباه، کفتار، گربه وحشی، پلنگ، تشی، پایکا ( نوعی موش صحرایی که در ارتفاعات زیست
میکند ) و غیره در آن وجود دارد.
بر اساس گزارشهای موجود، هم اکنون مواردی از
آنچه نام برده شد به ویژه کل و بز، قوچ و میش وحشی، گراز، گرگ و پایکا در منطقه
قابل مشاهده و بررسی است. منطقه کرکس، در صورت حفاظت کامل از آن می تواند در شمار
بهترین و مستعدترین مناطق حفاظت شده کشور قرار گرفته و بهترین نمونه‌های جانوران
وحشی را برای استفاده پژوهشی و آموزشی عرضه نماید. هم اکنون دامنههای کرکس به ویژه
دره‌های پردرخت آن محیط مساعدی برای تکثیر گراز شده است. در سالهای اخیر به لحاظ
وجود جمعیت فزاینده گرازها خسارتها و هراس زیادی متوجه روستاییان منطقه شده بطوری
که اداره کل حفاظت محیط زیست اصفهان ناگزیر گردیده از طریق صدور پروانه شکار برای
اقلیتهای دینی و یا معدوم نمودن گرازها به کمک میرشکاران محلی، اقدام به تعدیل
جمعیت این حیوان بنماید.
قابلیتهای منطقه
منطقه کرکس علاوه بر ارزشهای زیستی
(بیولوژیک) به دلیل برخورداری از شرایط آب و هوایی مساعد و دامنههای سرسبز خود محل
استقرار باغها و روستاهای خوش آب و هوایی است که تعدادی از آنها مانند ابیانه،
هنجن، فریزهند، بیدهند، طامه و اوره برای دوستداران طبیعت ایران کاملاً آشنا و
شناخته شده‌اند. این روستاها هرسال و در فصلهای بهار و تابستان پذیرای جمعیت زیادی
هستند که از شهرستانهای کاشان و نطنز به دیگر نقاط کشور مهاجرت نموده و در آنجا
سکونت گزیده‌اند.اینان هر سال در فرصتهای مناسب به شهر و دیار خود بازگشته و برای
چندین روز و حتی چندین ماه از امکانات طبیعی محل استفاده می‌نمایند.
جاذبه‌های طبیعی و حتی انسانی منطقه کرکس
به حدی است که حتی در سایر نقاط نقاط کشور نیز دوستداران خاص خود را دارد. روستای
قدیمی ابیانه با موقعیت طبیعی چشم‌نواز و نیز معماری و فرهنگ منحصر به فرد خود از
جمله دیدنی‌ترین نقاط کشور است که در یکی از زیباترین دره‌های واقع در دامنه
کوهستان کرکس قرار دارد.
با توجه به قابلیتهای یادشده، منطقه زیبا و
کوهستانی کرکس در صورت مدیریت و حفاظت ـ به مفهوم واقعی آن ـ می‌تواند محل مناسبی
برای انجام کارهای تحقیقاتی، آموزشی، فرهنگی و تفریحی باشد.
اهداف حفاظت از منطقه
منطقه کرکس با توجه به شرایط خاص
جغرافیایی و زیستی موجود در آن از قابلیتهای زیادی برای حفاظت از پوشش گیاهی و
جانوری غنی و متنوع برخوردار است و بی‌توجهی به آن به ویژه از نظر انقراض گونه‌های
جانوری می‌تواند جبران ناپذیر باشد.
بخشهایی از این منطقه به ویژه برخی دامنههای
واقع در ارتفاعات بالای 2000 متر آن هم اکنون در شمار دست نخورده‌ترین مناطق طبیعی
کشور است که تا این زمان به علت دشواربودن دسترسی به آنها از دخالتهای انسانی به
دور مانده‌اند.
البته طی سالهای اخیر در نتیجه رونق
فعالیتهای معدنی در منطقه٬ جاده‌هایی در گوشه و کنار آن احداث گردیده که این
جاده‌ها دسترسی برخی افراد و گروههای ناآشنا و بی‌علاقه به طبیعت را به منطقه ممکن
ساخته یا خواهند ساخت. اساساً گسترش فعالیتهای انسانی در مناطق طبیعی اعم از
جنگلها، مراتع، دریاچه‌ها و نظایر آن با تخریب یا آلودگی برای این مناطق همراه است
مگر آنکه این فعالیتها در چهارچوب قوانین صورت گرفته و از طریق برنامه‌های حفاظتی،
کنترل و هدایت شوند. منطقه کرکس نیز از این قاعده مستثنی نیست یعنی به موازات
توسعه فعالیتهای انسانی و نیز تخلفات ناشی از شکار یا چرای بی‌رویه در منطقه، توسعه
امکانات حفاظتی آن اجتناب ناپذیر است.
فعالیتهای انسانی در منطقه
قمصر، کاشان، نطنز، اردستان و میمه در زمره
بزرگترین مراکز جمعیتی شهری واقع در دامنههای کوهستان کرکس قرار دارند. شهر کاشان
مهمترین قطب اجتماعی و اقتصادی منطقه است که فعالیت غالب آن خدماتی و صنعتی است.
سایر مراکز شهری صرف نظر از برخی فعالیتهای کارگاهی و خدماتی موجود در آنها عمدتاً
بافتی روستایی داشته و اقتصاد آنها مبتنی بر باغداری، دامداری و برخی فعالیتهای
کارگاهی و معدنی است.
کلام آخر اینکه در حال حاضر آنچه وضعیت و
امنیت منطقه کرکس را تهدید می‌نماید در وهله نخست مربوط به فعالیتهای معدنی و
تخلفات ناشی از شکار غیر مجاز و در مرتبه بعد مربوط به تعلیف غیر مجاز و بوته‌کنی
است.
فعالیتهای معدنی، تعلیف و بوته‌کنی معمولاً
توسط افراد بومی صورت گرفته و لیکن شکار غیر مجاز موضوعی است که هم از ناحیه افراد
محلی و هم توسط افراد غیر بومی محیط زیست منطقه را تهدید می‌نماید.
حفاظت از
منطقه کرکس نیز در وهله اول مستلزم شناسایی کامل منطقه و در مراحل بعدی، شناسایی
عوامل تخریب و اجرای برنامه‌های حفاظت و کنترل است. در شرایط کنونی به نطر می‌رسد
که تبدیل این منطقه به منطقه حفاظت شده راه را برای حفاظت کاملتر آن هموار سازد.
. مسجد جامع(جمعه) دوره ایلخانیان 700 سال پیش ثبت شده در فهرست آثار
ملی ایران 2. حسینیه محله پایی و نخل زیبای ان 3. حسینیه محله بالا محل برگزاری
نماز جمعه در گذشته نزدیک 4. قلعه طرق بسیار قدیمی در حال بررسی قدمت است 5. دریاچه
یا بند فصلی طرق 6. استخر فصلی چهار سامون 7. سروخوابیده مسجد جامع 8. چنار۱۳۰۰ساله
محله بالا 9. عمارت افسانه ای ۴۰ دختران 10. آسیابهای آبی قدیمی به تعداد زیاد 11.
تل اوگری 12. معادن سنگ تراورتن سرخ، کرم و لیمویی 13. دشت بزرگ ده زیره 14. دشت
های بنفش زعفران 15. قبرستان (مسلمانان وزرتشتیان) (رز هَدا) 16. درخت زیبای
مینجوین در دل کمر طرق 17. حمام هونی 18. حمام سلطان بابا احمد 19. قلعه سنگی
ساسانی 20. رشته کوه کرکس و قلل آن 21. نخل حسینیهی محله پائین 22. کمر باقروطرق
23. آب چیک چیک 24. دشت گوری 25. چشمه باغستان بالا 26. باغستانهای بالا وپایین 27.
یحیی أباد 28. لادریجه 29. زبان طرقی(شنیدنی نه دیدنی) 30. چهار سامون (چار صابون)
31. دشت بزرگ طرق 32. بیدستون(ویستون) 33. مسجد هونی 34. مسجد محله پایین 35. مقبره
سلطان بابا احمد طرقی 36. قبور سادات طرق 37. کودهن 38. قنات برزن 39. قنات درکه
40. قنات کَه جوبه 41. آب هِل مهدی کور 42. آب بوسون شاه 43. آب درهمله 44. اسار
جیر 45. اسار میون 46. اسار بالا 47. دشت برزن 48. کمر علی 49. کمر نقی 50. امام
زادگان چهار بزرگوار
قلعه طرق
قرار گرفتن این قلعه بر روی بلندی و دیوار های مرتفع و غیر قابل نفوذ آن
شکوه و عظمت خاصی دارد که هر بیننده ای را جذب خود میکند. این قلعه بر روی یک کمر
ساخته شده. سازنده یا سازندگان ان هنوز مشخص نیستند اما یکپارچه بودن مصالح بکار
رفته و شکل ساختمانی بیرونی و معماری آن از جنوبی ترین قسمت تا شمالی ترین قسمت ان
بیان کنده وجود یک فکر واحد در ساخت آن است. کاربرد این قلعه بیشتر برای محافظت و
انبار کردن محصولات کشاورزی از جمله گندم و جو و کشمش و سایر محصولات کشاورزی است.
شکل اتاق ها و تقسیماتی که در کف و زیر زمین اتاق ها وجود دارد و وجود خمره هایی به
قطر یک متر و کمتر که متاسفانه اکنون وجود ندارند مبین این قضیه است. درب ورودی
قلعه در میان یک دیوار محکم و آجری با قطر حدود یک متر قرار داده شده که اتاق
نگهبان قلعه که اکنون بازسازی شده در بالای این درب محکم وجود دارد که از طریق حفره
ای دید کاملی به جلوی در قلعه دارد که قلعه بان را از هویت افرادی که در می‌زدند
مطلع میکرده.
این قلعه دارای یک راهروی اصلی است که از ابتدا تا انتهای قلعه
کشیده شده که راهروهای کوچکتری این راهروی اصلی را در چند نقطه از اول تا اخر قلعه
قطع میکند. ساختمان های موجود عموما در 3 طبفه ساخته شده اند که به شکل خاصی سعی
شده از فضای داخل قلعه نهایت استفاده صورت بگیرد در این قلعه بیش از 300 اتاق دارد
وجود دو عدد سرویس بهداشتی در قسمت شرقی و غربی که خود دارای معماری خاصی از نظر
بهداشتی و دفع فضولات است شاید کمتر مسکونی بودن آن را بیان کند. سقف اتاق ها به دو
صورت خشتی ضربی و تخته چوبی شکل گرفته که کاربری‌های متفاوت اتاقهای قلعه را بیان
میکند.
در یک سوم انتهایی این قلعه تاریخی که بر روی سطح صاف یک کمر بنا شده
است یک میدان وجود دارد که قلعه را به دو بخش پایین و بالا تقسیم میکند. در گوشه
این میدان یک چاهی وجود دارد که در سنگ حفر شده است و به سبک خاصی تراشیده شده و به
اتاقی بزرگ در اندازه حدود 20 متر مربع با شکلی غیر منظم در زیر قلعه که خود نیز از
تراشیده شدن سنگ بدنه پایینی قلعه ایجاد شده برخورد میکند، این اتاق نیز دارای
سکوهای بزرگ و کوچک است که کاربری آن مشخص نیست . ورود به این اتاق از قسمت شرقی
قلعه هنوز وجود دارد. قسمتی از بنای قلعه(شمال شرقی) بر اثر زلزله و از هم پاشیدگی
سنگ کمر زیرین آن فرو ریخته که اثار آن هنوز باقی است.این اثر مورد توجه میراث
فرهنگی شهرستان نطنز قرار گرفته و در حال مرمت است.
مسجد جامع طرق:
مسجد جامع(جمعه) طرق با قدمتی 700 ساله متعلق به دوره ایلخانی است و جزء
آثار باستانی ایران ثبت شده است. مسجد به طور کلی دارای معماری اسلامی است. این
مسجد دارای دو ایوان شمالی و جنوبی (رو به قبله) و یک شبستان در غرب مسجد است که
دارای محراب است. این شبستان در انتهای راهروی ورودی مسجد است.
حیاط مسجد دارایِ حوض فیروزه‌ای رنگ از کاشی لعاب‌دار است که حد فاصل
بین دو شبستان شمالی و جنوبی می‌باشد.
محراب شبستان جنوبی در اصل بنا وجود نداشته و به تازگی به بنا اضافه شده
و دلیل این نظریه شکل معماری ایوان جنوبی یعنی شکل متقارن است که چنین چیزی را
نمی‌پذیرد. طاقهای آجری بسیار زیبا با شکلی متقارن و ستونهای مربع شکل موجود در بنا
قدمت این بنا را نشان می‌دهد. کف ایوان‌ها و شبستان مسجد کاملاً تخته پوش است تا از
نم موجود در زمین بنا دور باشد.
درِ ورودیِ اصلی چوبی است و دارای نقوش برجسته می‌باشد که اخیراً ترمیم
شده است و از شکل در و دستگیره‌های آن می‌شود گفت که متعلق به خود مسجد است، اما
هیچگونه تاریخ یا نوشته‌ای در روی آن وجود ندارد. راهرویی در ورودی از کوچه را به
حیاط متصل میکند.
درخت سروی با شکلی غیر طبیعی در حیاط مسجد وجود دارد. به گفته‌ی اهالی
شبیه این درخت در ایران وجود ندارد. آثار متعددی در این مسجد وجود داشته که به علت
سهل‌انگاری به سرقت رفته و خبر موثقی از وضعیت آنها در دست نیست.
به گفته‌ی ساکنین طرق احتمال آتشکده بودن این بنا در قبل از بنای فعلی
وجود دارد.
این بنا توسط اهالی و میراث فرهنگی بازسازی شده و توجه گردشگران داخلی و
خارجی را به خود جلب نموده است.
در نطنز و آبادى‌هاى آن رسم است که در شب‌هاى هفدهم، هیجدهم
و نوزدهم دى‌ماه کودکان در دسته‌هاى مختلف جمع مى‌شوند و هر دسته در یکى از تپه‌ها
و بلندى‌هاى آبادى بوته و خار و هیزم را که از پیش جمع کرده‌اند آتش مى‌زنند
به‌طورى‌که شعله‌هاى آتش سراسر آبادى را روش کند. آنها معتقدند روشنائى اگر به
درخت‌ها برسد آن سال میوه و سردرختى بیشتر مى‌شود و آفات از بین مى‌رود.
برخى به نیت آنکه درختان میوه بیشترى بدهند به قبرستان رفته و سنگ‌هاى
کوچک و بزرگ جمع مى‌کنند و به شاخه‌هاى درختان مى‌آویزند. در مراسم آتش‌افروزى بعد
از خاموش شدن آتش‌ها و تاریکى دوباره به ده برمى‌گردند و به یک نفر توبرهٔ بزرگى
مى‌دهند و به‌حالت گروهى به در خانه‌ها رفته، گاهى دسته‌ها با هم برخورد مى‌کنند و
با هم درگیر مى‌شوند تا یکى پیروز شود.
شب اسفند در کاشان و اطراف
آن ماه را سى‌روز محاسبه مى‌کنند و براى گرفتن جشن شب اول اسفند قرار جشن
مى‌گذارند. از یک‌ماه تا چهل روز پیش از اسفند قرار مى‌گذارند که در یک روز و یک شب
همهٔ اهل آبادى شب اسفند بگیرند. این نوع محاسبه را به کاشى‌ها منسوب مى‌دارند.
چلهٔ بزرگ و
چلهٔ کوچک در مرق (Marag) طرقرودبراى زمستان تقسیم‌بندى مخصوص
دارند: ده روز اول زمستان و چهل روز بعد از آنرا ”چلهٔ بزرگ“ و بیست روز بعدى را
”چلهٔ کوچک“ مى‌دانند و به ده روز بعد ”امن و بهمن“ مى‌گویند. از ده روز باقى‌مانده
هفت رو”سرما پیرزن“ و سه روز ”سرما عجوزه“ است.
در طرقروداسترک نطنزهم چله از دهم دى‌ماه شروع مى‌شود و تا بیستم
بهمن ادامه دارد. این چهل روز را به چهار قسمت کرده‌اند که هر قسمت ده روز است و هر
ده روز نامى دارد: ده روز اول را چلهٔ بزرگ یا چلهٔ قوس مى‌نامند. ده روز دوم را
چلهٔ کوچک و ده روز سوم را چلهٔ برزگر و ده روز چهارم را چلهٔ جولا مى‌نامند. در
این مدت بنا به‌رسم محل برزگران به‌خانهٔ مالک مى‌روند و برف بام‌ها را پائین
مى‌کنند. در آن روز زن ارباب آش هوا مى‌پزد تا بعد از روئیدن برف‌ها از این آش میل
کنند.
اسنبدىطرقرود مردم
طرقرودو اطراف آن ماه‌هاى سال ار سى روز حساب مى‌کنند و یک سال را سیصد و شصت روز و
حساب پنج‌روز باقیمانده را جدا نگه مى‌دارند و آنرا پنجه مى‌نامند. به این ترتیب،
بیست و پنجمین بهمن ماه تقویم رسمى شب اول اسفند است که آنرا شب اسبند رعینى یا
زراعتى مى‌نامند و عقیده دارند هر سال ده پانزده روز قبل از رسیدن اسفند باد معتدل
مى‌وزد که به آن ”باد اسبند“ مى‌گویند و آنرا پیک بهار مى‌دانند.
در این شب دکاندارها دکان‌ها را چراغانى مى‌کنند. آرایش دکان‌هاى
سبزى‌فروشى بسیار زیبا صورت مى‌گیرد. آجیل‌فروشان براى اسبندى آجیل آچار درست
مى‌کنند و خوردن این آجیل در این شب رسم است. اهالىطرقرود در این شب براى شام
پلو مى‌پزند و پلو ماهى دودى یا چلو با کوکو مى‌پزند یا کشمش‌پلو مى‌خورند. پنیر و
ماست نیز بر سر سفره براى شگون مى‌گذارند. معتقدند در این شب نباید تخم‌مرغ خوردو
باید آنرا در خانه نگاه داشت.
مراسم ازدواج ازدواج با
خواستگارى آغاز مى‌شود. اگر والدین دختر موافقت خود را اعلام نمایند. داماد در شبى
خوش‌یمن خوانچه به خانهٔ عروس مى‌فرستد. این خوانچه از شیرینی، یک جلد قرآن، آئینه،
سبزی، شربت، حنا، هل، میخک، دارچین، نمک، کندر، تخم‌مرغ، شانه، اسفند و ابریشم
هفت‌رنگ است. این شکل از مراسم بیشتر از جندق مشاهده مى‌شود.
هنگام بردن خوانچه کسى پیشاپیش گروه قصیده‌اى در مدح ائمه اطهار
مى‌خواند و بقیه صلوات مى‌فرستند. و وارد خانه عروس مى‌شوند. بعد از این مرحله
مراسم عقد با حضور بستگان دو طرف برگزار مى‌شود. در این مراسم زنى با سوزن خیاطى
ابریشم هفت رنگ را به سر عروس و داماد مى‌کشد یعنى آنها را به‌هم مى‌دوزد تا پیوند
آنها ابدى شود.
صبح روز بعد دو مرد و دو زن از بستگان عروس و داماد مردم را براى
صرف چاى و شیرینى دعوت مى‌کنند. به این رسم طلبون مى‌گویند. در این مجلس یک زن
خوش‌شانس حلقه‌اى به‌دست عروس و کفشى به پاى او مى‌کند. سه روز بعد مجلس سیمان عروس
برگزار مى‌شود که مردها در خانه داماد و زن‌ها درخانه عروس جمع مى‌شوند.
مراسم زفاف و بردن عروس سه چهار روز بعد از عقد یا چند ماه و حتى دو
سال هم مى‌تواند طول بکشد. یک هفته پیش از آن مراسم رخت برون و یک روز پیش مراسم
آرایش عروس برگزار مى‌شود. سپس عروس را به حمام مى‌برند و حنابندان انجام مى‌شود.
همین مراسم به‌طور جداگانه براى داماد برگزار مى‌شود. سپس همه به خانهٔ عروس
مى‌روند و داماد یکى دو ساعت کنار عروس مى‌نشیند و زن‌ها براى دیدن عروس مى‌آیند و
سر و صدا را مى‌اندازند. سپس داماد به‌خانهٔ مى‌رود تا مقدمات را فراهم کنند اواخر
شب داماد و عده‌اى از مدعوین به خانه عروس رفته تا عروس را بیاورند.
این مراسم با دایره دمبک و غزل‌خوانى برگزار مى‌شود. عروس را از زیر
قرآن رد مى‌کنند و زنى آئینه بزرگى روبه‌روى صورت عروس مى‌گیرد. عروس از پدر و مادر
خود خداحافظى مى‌کند. و مردها با قصیده و غزل‌خوانى از جلو و زن‌ها با گفتن هولولو
و شاباش از ؟؟؟ به‌سمت خانه داماد به‌راه مى‌افتند. مقابل خانه داماد عروس مى‌ایستد
تا داماد پاانداز را تقدیم کند. سپس داماد چند انار یا سیب به سمت عروس پرت مى‌کند.
جلو در خانه داماد عروس را در آغوش مى‌گیرد و به حجله مى‌برد. دائى یا
عموى عروس وارد حجله مى‌شود و سوره الرحمن تلاوت مى‌کند و سر عروس و داماد را به‌هم
مى‌زند تا خجالت آنها بریزد. جمعیت متفرق مى‌شوند. داماد و عروس باید با آفتابه لگن
پاى یکدیگر را بشویند. داماد این آب را به چهارگوشه خانه مى‌ریزد. روز بعد
والدین عروس ناهار مى‌فرستند و اقوام هدیه‌اى به‌نام در حجلگى مى‌برند.
مراسم
نوروز چهارشنبه‌سورى غروب سه‌شنبه آخر سال بانوى خانه
بوته‌اى را آتش مى‌زد و آنرا در کوچه مى‌انداخت. کوزه آبى با چند دانه اسفند هم
روى آتش مى‌ریخت تا بلا دور شود. شب چهارشنبه‌سورى فالگوشى و فال‌کوزه انجام مى‌شد.
تحویل سال شب عید نوروز را پلو مى‌پختند. سفره پهن
مى‌کردند و انواع خوراکى‌ها استفاده مى‌شد.
Top of Form
زیارت اهل قبور( برات(
در روستای طرقرودصبح روز پانزدهم، مردم به همدیگر تبریک و تهنیت می
گفتند و خواستار آمرزش گناهان اموات خویش می شدند و بعدازظهر همان روز با مقداری
شیرینی، حلوا، برنج، روغن جوشی (نوعی نان روغنی) به زیارت مردگان خود می رفتند و
خوراکی های برده شده را بین جمعیت حاضر خیرات می کردند. در شب نیمه شعبان آجیل و
نقل بر سر مزار اموات می بردند و خیرات می کردند و قاریان نیز با صدای بلند قرآن
مِی خواندند و مردم نیز به آنها آجیل و پول می دادند.
بازدید از اقوام و دوستان
صله رحم، مراسمی است که امروزه نیز کم و بیش اجرا می شود و وسیله خوبی
برای تجدید دیدار و وقوف از وضع دوستان و نزدیکان است. نیمه شعبان در عقداءطرقرود
همه اعضای خانواده به حمام می رفتند و لباس نو بر تن می کردند و صبح روز عید ضمن
نظافت منزل و اسپند دود کردن، بزرگ خانواده ها در جایی جمع می شدند و به دیدار بزرگ
ده می رفتند. در منزل بزرگ روستا «طرق مولودی خوانی» و مداحی از ساعت هشت صبح شروع
می شد و کدخدای ده از مهمانان با چای، شیرینی، نقل
مراسم عزاداری در محرم
آماده سازی حسینیه قبل از شروع ماه محرم
همه ساله قبل از شروع ماه محرم تعدادی از اهالی به حسینیه وارد شده و
شروع به غبار روبی حسینیه میکنند. این مراسم از خلوص و صفای خاصی برخوردار است که
عشق محبین امام حسین به آن حضرت را بیان میکند.
جمع شدن اهالی محل و هیئتی‌ها در حسینیه جهت عزاداری
اوج جمع شدن افراد در حسینیه محله پایین در شب تاسوعا صورت می‌گیرد چون
همه سعی میکنند از شهرهای تهران و اطراف به طرق آمده و در آن شب برای رفتن به محله
بالا جهت عزاداری عزیمت کنند.
عزیمت هیئت زنجیرزنی به سمت حسینیهی محله بالا و عزاداری در
آنجا
این مراسم با شکوه خاصی برگزار می‌شود که اخلاص افراد در این شب وصف
ناشدنی است. هر ساله حسینیهی محله بالا از عزاداران حسینیهی محله پایین به خوبی
پذیرایی میکنند که امیدواریم مورد عنایت خاص امام زمان قرار بگیرد.
نخل گردانی شب تاسوعا
پراحساس‌ترین زمان در شب تاسوعا موقع مراسم نخل گردانی است. این مراسم
که با دعوت جوانان با ذکر یا حسین یا حسین صورت می‌گیرد و با قبولی بزرگترها لبیک
گفته می‌شود شروع می‌شود و جوانان با برداشتن نخل و گرداندن در حسینیه و با ذکر
حسین حسین سعی میکنند شأن این شب را به جا آورند.
برگزاری مراسم زیارت عاشورا در صبح روز تاسوعا
در سالهای اخیر زیارت عاشورا در صبح تاسوعا و عاشورا در حسینیه خوانده
می‌شود که مورد توجه عاشقان امام حسین قرارگرفته و از آن بهره می‌برند.
عزیمت هیئت زنجیرزنی به در منازل خادمان حسینی و عزاداری(1) قبل از
ظهر تاسوعا
هر ساله هیئت زنجیرزنی به درب خانه خادمان حسینی و شهدا رفته و با ذکر
نام امام حسین در آن مکان‌ها سعی در زنده نگه داشتن راه آن عزیران می‌نمایند.
آمادگی جهت پذیرایی از هیئت عزاداری حسینیهی محله بالا در حسینیهی
محله پایین
شب عاشورا در حسینیه شوری خاص برای هر چه بهتر برگزار شدن مراسم عزاداری
با حضور تمامی هیئات طرق وجود دارد. در این مراسم که از زیباترین و شورانگیزترین
مراسم‌ها در چند روز عزاداری در طرق است و سعی می‌شود هر سال بهتر و منظم‌تر برگزار
شود، مورد توجه تمامی افرادی که از اطراف و اکناف برای مشاهده و حضور در مراسم
عزاداری در طرق جمع می‌شوند قرار می‌گیرد.
ورود هیئات زنجیرزنی به ویژه حسینیهی محله بالا به حسینیه در شب
عاشورا
ورود هیئات دیگر از محله بالا و محلات دیگر به حسینیه از باشکوه‌ترین
لحظات است که مصداق حدیثی است که می‌گوید: همانا در دلهای مؤمنین برای‌حسین،
محبتی(مخصوص)نهاده‌شده، است.
زنجیرزنی و عزاداری و سخنرانی روحانیت مستقر در طرق که بیشتر راجع به
مسایل و مشکلات طرق و راهکارها برای آبادانی آن است و برکات زیادی برای طرق داشته و
ذکر مصیبت آقا امام حسین و اهل بیت محترمش و صحبتهای رییس شورای اسلامی طرق و بیان
مسایل طرق از رئوس برنامه‌های این شب بزرگ و عظیم است.
برگزاری مراسم زیارت عاشورا در صبح روز عاشورا
اجرای این زیارت در صبح عاشورا با توجه به اینکه خواندن این زیارت در
این روز از سفارشات مؤکد اولیای خدا است، مورد توجه تمامی شیفتگان آقا امام حسین
علیه السلام قرار می‌گیرد و افراد زیادی از تمامی طرق در آن شرکت می کنند. شور و
حال حسینی در این مراسم به چشم دیده می‌شود.
مراسم پارسه در صبح عاشورا
یکی از مراسم‌هایی که از قدیم الایام تا کنون برگزار می‌شود مراسم پارسه
است. این مراسم که از حسینیه شروع می‌شود و طی آن به خانه‌ی تک تک افراد سر زده
می‌شود، برای جمع آوری نذورات و هدایا از افراد است. این مراسم دارای آداب خاص خود
است؛ خواندن شعر در وصف شهید کربلا حسین بن علی علیه السلام، برداشتن علم و گرداندن
آن در محلات که دارای نشان و نماد عاشورا و امام حسین(ع) است و ذکر و یاد امام و
یاران با وفایش در کوچه پس کوچه‌های روستا، و یاد درگذشتگان و خواندن فاتحه برای
آنان و دعا برای افراد هر خانه از جمله این آداب است. از جمله اشعاری که برای امام
علیه السلام می‌خوانند می‌توان به شعر زیبا و پر حزن:
بگریید ای عزاداران بگریید
برای شاه مظلومان بگریید
اگر کشتند چرا خاکش نکردند
کفن بر جسم صد چاکش نکردند
اشاره کرد.
عزیمت هیئت زنجیرزنی به در منازل خادمان حسینی و عزاداری(2) قبل از
ظهر عاشورا
این مراسم ادامه مراسم روز قبل است و بیشتر سعی می‌شود در محله‌های
اطراف حسینیه صورت بگیرد و از خادمان حسینی با ذکر یا حسین تجلیل به عمل آمده و با
یاد شهدا در این روز بزرگ به یاد شهدای کربلا بوده و عظمت و بزرگی تمامی شهیدان
اسلام بیان شود.
اقامه‌ی نماز جماعت ظهر و پذیرایی از عزاداران حسینی در
حسینیه
ظهر عاشورا تمامی دسته‌های زنجیرزنی و سینه‌زنی در موقع اذان ظهر به
مسجد محل می‌روند و نماز را به جماعت برگزار میکنند. توحیدی بودن این مراسم از
ویژگیهای خاص روز بزرگ عاشورا و مبین قیام امام حسین برای امر به معروف و نهی از
منکر است، که تداعی کننده‌ی گفته‌ی امام زمان «کنت لعمادالدین رافعاً» ـ و تو [یا
حسین] برافرازنده‌ی پایه‌ی دین بودی ـ است. پس از نماز جماعت تمامی عزاداران به
حسینیه می‌روند و پذیرایی می‌شوند.
بیرون آوردن نخل و بردن به مزار امامزادگان
عصر عاشورا اوج حزن و اندوه و عزاداری برای امام حسین در طرق است؛ تمامی
دسته‌های سینه‌زنی و زنجیرزنی در طرق خود را برای رساندن به امامزاده آماده میکنند
تا در لحظه‌ی شهادت حضرت حسین (ع) بتوانند ارادت و محبت خود به امام را نشان دهند.
حسینیه هم با تمامی عزاداران در طرق همراه می‌شود. جوانان با ذکر یا حسین یا حسین
به دور نخل حلقه می‌زنند گویا که جنازه‌ی حسین را می‌خواهند در آغوش بگیرند و حمل
کنند. بزرگترها با اشک چشم به آنان اجازه می دهند. لحظه، لحظه‌ی با شکوهی است. گویا
می‌خواهند قلب انسان را از زمین بکنند و به آسمان ببرند.
یا حسین
نخل از جای خود بلند می‌شود و بر دوش عزاداران قرار می‌گیرد. همه حال
عجیبی دارند. عظمت ذکر یا حسین اینجا دیده می‌شود. نخل با حالت عجیبی از حسینیه
خارج می‌شود. لحظه‌ی بعد هیچ کس در حسینیه نیست. گویا خدای حسین دلها را برده
است.
نخل بر دوش جوانان حسینی به مزار می‌رسد و در جای خود قرار می‌گیرد.
ساعتی نخل نظاره‌گر همه است. زیارت عاشورا می‌خوانند و در کنار نخل عزاداری
میکنند. دقایقی مانده به غروب آفتاب با ذکر:
وای حسین کشته شد وای حسین
کشته شد
نخل را مجدداً بر دوش می‌گیرند و به سمت حسینیه حرکت میکنند.
شام غریبان
هر ساله بعد از پایان مراسم عصر عاشورا و بعد از غروب آفتاب همه در
حسینیه جمع می‌شوند و با برگزاری مراسم شام غریبان و عزاداری برای خامس آل عبا به
صورت دسته‌ای به اطراف روستا می‌روند و در محله‌ها و کوچه‌ها با ذکر مصیبت خاندان
محترم پیامبر سعی در برگزاری هر چه با شکوه‌تر این مراسم میکنند.
جنگ نادر درحوالی منطقه طرقرود
الف-مرحوم علامه دهخدا ،درکتاب فرهنگ لغت نامه خود می نویسد:
باغ میران دهی است از دهستان طرق رود بخش نطنز شهرستان کاشان که در
54هزار گزی جنوب باختری نطنز ودر 9هزار گزی راه شوسه نطنزبه اصفهان در دامنه واقع
است.ناحیه ای است دارای آب وهوای معتدل ویکصدتن سکنه.آب آنجا از قنات تامین می
شودومحصول عمده آن غلات وحبوبات ومیوه وشغل مردمش زراعت است.راه فرعی به شوسه عمومی
دارد(از فرهنگ جغرافیایی ایران ج3
ب-می دانیم که نادر شاه افشاردر حدود1100 هجری قمری در روستای کبکان
درگز به دنیا آمد؛و به علت رشادت فراوان به سرداری سپاه شاه تهماسب صفوی انتخاب
گردید.وی اشرف افغان را در مهماندوست ،مورچه خورت وزرقان فارس شکست داد وفتنه
افغانها را پس از 7سال تمام کرد.
اما،درمورد جنگ نادر درحوالی منطقه طرقرود، تاریخ تقریبا ساکت است
ولااقل اینکه نگارنده آگاهی کافی از آن ندارد.
بااین حال مناسب است ذکر کنیم که در کتاب تاریخ افغانها نوشته
ژوسیف.پیری...(فرانسوی)وبرگردان از انگلیسی به فارسی آقای سهیل سبزواری ،درفصل پنجم
آمده است: فرمانده افغان با بقایای ارتش خود که متشکل ازافغانها، تاتارها، کردها و
گبرها که مجموعا به تعداد 20 هزارنفرمی رسد، به شمال اصفهان مارش نموده ودریک نقطۀ
24 میل دور ازآن دریک زمین هموار واقع درشمال شرق دهکدۀ مورچه خور موضع می گیرند.
آنها درآنجا منتظر پارسیان مانده و هنوز هم امیدوار می باشند که تفوق خود درجنگ را
اثبات کنند. افغانها در بین یک قریه و یک خندقی سنگرمی گیرند که آنها در پیشروی
قرارگاه خویش به شکل نیم دایره کنده اند، بطرف راست آنها یک جویبار ودرچپ آنها یک
کاروانسرای قراردارد که تسخیرآن مشکل می باشد.
نادر با دیدن آنها دریک چنین موضع خوبی صلاح نمی داند که فورا به آنها
حمله کند: او می خواهد به سربازان خویش نیروی تازه بخشیده وبه این منظور، قرارگاه
خویش را حدود 2 میل درغرب جاده و به دور دهکده باغ میران مستقر می سازد.
اوفرمان می دهد تا عملیات اکتشافی ازقرارگاه افغان ها صورت گرفته ومتیقن
می شود که نمی تواند از پیشرو حمله کند، لذا تصمیم می گیرد موضع را دورداده و با
استفاده از تاریکی شب که سه روز پس از رسیدنش صورت می گیرد، خود را درنزدیکی صبح،
درعقب افغانها می یابد که فقط یک قریه ازآنها فاصله دارد. بخت که درهمه جا با او
است، باز هم با او یاری می کند: باد تندی بوزیدن شروع نموده، طوفان گرد وخاک را
بروی افغانها رانده واوضاع را برای نادر مساعد می سازد، طوریکه با همان شجاعت وشدت
که قبلا به نمایش گذاشته بود، بالای افغان ها حمله می کند. دشمن دربیچارگی به
مقاومت لجوجانه ادامه می دهد؛ اما آنها با مردانی مواجه بودند که دراثر پیروزیهای
آخر، به استواری سربازان مجرب رسیده بودند.
اگرافغانها برای آن می جنگیدند که فتوحات و زندگی خود را محافظت کنند،
پارسیان توسط خاطرات زخم های تحریک می شدند که زجر آنرا کشیده و درآتش انتقام می
سوختند. بالاخره قریه پیموده شده و بعدا خندقهائی تسخیرمی شوند که 4 هزارافغان
دردفاع آنها بقتل می رسند. باقیمانده با بی نظمی به اصفهان عقب نشینی می کنند،
...
پ-بنابراین نتیجه می گیریم که قسمتی از جنگ نادر شاه افشار با اشرف
افغان ،درمحدوده طرق رود(نطنز) واقع شده ؛یعنی ازراه اصلی نطنز-طرقرود به مورچه
خورت- اصفهان ،حد اکثر در24کیلومتری واز راه مالرو طرق به باغ میران ،در 18
کیلومتری مرکز طرقرود، این جنگ رخ داده است.
تهیه شیره انگور از جمله رسومات مردم طرقرود بود که مردم این دیار مواد
شیرین اغذیه زمستانی مورد نیاز خود را از این طریق تامین می کردند.
همه ساله در اواسط فصل پاییز و هنگام به پایان رسیدن فصل برداشت انگور
باغداران طرق مقداری از انگور تولیدی خود را (حدود 40 درصد) به شیره تبدیل می
کردند.
طرز تهیه شیره انگور جذابیت خاصی داشت به طوری که برای تهیه این ماده
شیرین، باغداران پس از تلاش یک روزه برای له کردن انگور ها در حوضچه‌ی مخصوص و
استحصال آب انگور در هنگام غروب آفتاب آب انگور به دست آمده را با نوعی خاک سفید
رنگ که به آن ) گل شیره ) می گفتند مخلوط می‌کردند. این خاک، به شیره انگور زلالی
خاصی می بخشید و غلظت و شیرینی آن را افزایش می‌داد.
با گذشت 24 ساعت شیره زلال انگور برای پخت از خاک ته نشین شده جدا و
برای جوشاندن به ظروف مخصوصی که در داخل یک کوره که به آن داغی می گفتند ریخته می
شد.
پس از حرارت دادن در دمای بالا و به مدت پنج ساعت شیره انگور برای مصرف
آماده می شد.
پختن شیره انگور به 4 نفر یعنی یک نفر استادکار دو نفر مسئول له کردن
انگورها یک نفر متصدی آتش و هیزم نیاز داشت و کلیه هزینه های تولید شیره از جمله
غذای کارگران و استاد کار و هیزم مورد نیاز به عهده صاحب انگورها بود.
یکی از اهالی که از تولید کنندگان شیره انگور که به طریق سنتی بوده و
اقدام به تهیه شیره میکرده گفت: بیش از 10 سال بود که اقدام به پختن شیره می کردم
و این حرفه را از پدرم فرا گرفته بودم و در حال حاضر هیچکس در منطقه این کار را
انجام نمی دهد و علت آن از بین رفتن 90 درصد باغات انگور در منطقه بزرگ طرقرود است
.
همچنین در مورد زمان پختن شیره انگور گفت: چهل روز پس از گذشتن از فصل
پائیز اقدام به پختن شیره می کردیم که در واقع پایان فصل برداشت بود.
وی در مورد چگونگی مصرف شیره انگور گفت: این غذایی بود مقوی که با آن
ارده شیره درست می‌کردیم و در زمستان که برف می آمد با آن فالوده درست می کردیم و
به آن (برف شیره ) می‌گفتیم. وی گفت: همچنین به خریداران شیره انگورکه مردمان
شهرهای اصفهان و تهران بودند ، همه ساله مقدار زیادی شیره میفروختیم و از این طریق
بخشی از اقتصاد طرق نیز تامین می‌شد.
وی گفت: انگور عسکری به دلیل سختی حمل آن کمتر به بازار فرستاده می شد و
بیشتر در آغاز فصل برداشت این انگور روانه بازار می شد اما هر چه زمان می‌گذشت به
دلیل ترد بودن آن و مشکل حمل آن به شیره تبدیل و به ازای هر سه کیلوگرم انگور یک
کیلوگرم شیره تولید می شد.
وی گفت: در آن زمان تعداد معدودی کارگاه تولید شیره به این روش موجود
بود که در نیه، ورزان، کهن، لنبی، طرق و جاهای دیگر مشغول به کار بودند.
وی نیز گفت: من هر ساله نزدیک به ۲ هزار کیلو شیره تولید می کردم.
شایان ذکر است در حال حاضر انگور تولیدی در این دهستان به صورت میوه
برای مصرف روزانه در فصل برداشت و یا سرکه انگور و کشمش که در فصول دیگر به مصرف
می رسد می باشد.
